Ο αρχαιολογικός χώρος των Μυκηνών

Είναι το πιο λαμπρό δημιούργημα του Μυκηναϊκού κόσμου. Γέννημα θεών, ηρώων, αθανάτων και θνητών, σε υποβάλλουν και σε εμπνέουν χάρη στη μυθολογία, την ιστορία και τη μεγαλειώδη αρχιτεκτονική τους. Το ισχυρό και πλούσιο ανακτορικό κέντρο της ‘Υστερης εποχής του Χαλκού στην Ελλάδα μεγαλούργησε ανάμεσα στο 1.350 και το 1.200 π.Χ.

Οι Μυκήνες υψώνονται εδώ και χιλιάδες χρόνια σε ένα τοπίο που παντρεύει τη σκληράδα των βράχων και των φαραγγιών, με τη θέα προς τον Αργολικό κόλπο. Είναι το πιο λαμπρό δημιούργημα του Μυκηναϊκού κόσμου. Γέννημα θεών, ηρώων, αθανάτων και θνητών, σε υποβάλλουν και σε εμπνέουν χάρη στη μυθολογία, την ιστορία και τη μεγαλειώδη αρχιτεκτονική τους. 

Το ισχυρό και πλούσιο ανακτορικό κέντρο της ‘Υστερης εποχής του Χαλκού στην Ελλάδα μεγαλούργησε ανάμεσα στο 1.350 και το 1.200 π.Χ. 
Παρόλο που παρήκμασαν και κρύφτηκαν για αιώνες κάτω από τη γη, όταν ήρθαν πάλι στην επιφάνεια οι Μυκήνες μοιάζουν σαν να μην έχασαν ποτέ τη λάμψη τους. ‘Αλλωστε, τα ομηρικά έπη και οι σπουδαίες τραγωδίες της κλασικής εποχής, όπως του Σοφοκλή, του Αισχύλου και του Ευριπίδη, τις κράτησαν για πάντα ζωντανές στη συλλογική μνήμη.

Η ακρόπολη των Μυκηνών (μαζί με της Τίρυνθας) έχει κηρυχθεί από το 1988 Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

H μυθολογία λέει πως ιδρυτής τους ήταν ο Περσέας, γιος του Δία και της Δανάης, κόρης του βασιλιά του Άργους Ακρίσιου. Οι απόγονοι του Περσέα βασίλεψαν επί τρεις γενιές. Όταν σκοτώθηκε ο Ευρυσθέας, που ήταν ο τελευταίος, χωρίς να αφήσει απογόνους, οι κάτοικοι επέλεξαν ως βασιλιά τον Ατρέα, γιο του Πέλοπα και πατέρα του Αγαμέμνονα και του Μενέλαου. Ο Αγαμέμνονας ηγήθηκε της εκστρατείας των Ελλήνων κατά της Τροίας. 

Τα έπη του Ομήρου αποτέλεσαν μετά από χιλιάδες χρόνια την ...εμμονή και τον οδηγό του Ερρίκου Σλήμαν που άρχισε τις ανασκαφές αποδεικνύοντας την ύπαρξη του μεγαλειώδους πολιτισμού των Μυκηναίων. 

Η παλαιότερη ανθρώπινη δραστηριότητα στον χώρο τεκμηριώνεται από ελάχιστα κατάλοιπα. Χρονολογείται στην 7η χιλιετία π.Χ., κατά τη νεολιθική εποχή. Η κατοίκηση ήταν συνεχής έως και τους ιστορικούς χρόνους. Τα περισσότερα μνημεία που είναι ορατά σήμερα ανήκουν στην εποχή της ακμής του μυκηναϊκού πολιτισμού. 

Αλλεπάλληλες καταστροφές που συνοδεύτηκαν από πυρκαγιές οδήγησαν στην εγκατάλειψη του χώρου γύρω στο 1100 π.Χ. Τους επόμενους αιώνες η κώμη που είχε δημιουργηθεί εκεί κατά την ελληνιστική περίοδο από τους Αργίτες, παρέμεινε σχεδόν εγκαταλελειμμένη. Ηταν ήδη ερειπωμένη όταν την επισκέφθηκε ο Παυσανίας το 2ο αι. μ.Χ. (Για την ιστορία των Μυκηνών διαβάστε αναλυτικά στον ιστότοπο της Αργολικής Αρχειακής Βιβλιοθήκης Ιστορίας και Πολιτισμού και του Υπουργείου Πολιτισμού odysseus.culture.gr).   

TA ΜΝΗΜΕΙΑ
Ο αρχαιολογικός χώρος περιλαμβάνει την τειχισμένη ακρόπολη στην κορυφή του υψώματος, μαζί με διάσπαρτα ταφικά και οικιστικά συγκροτήματα έξω από αυτήν (κυρίως Δ και ΝΔ).

Τα βασικά μνημεία είναι:  

Τα «κυκλώπεια» τείχη. Η ακρόπολη των Μυκηνών είχε κτιστεί σε ύψωμα περίπου 280 μ. Είχε φυσική οχύρωση και το μόνο ευπρόσβλητο σημείο ήταν στα δυτικά. Σύμφωνα με την μυθολογία, ο Περσέας ανέθεσε στους Κύκλωπες να κατασκευάσουν τα τείχη που πήραν το όνομά τους. Υπήρχαν τρεις βαθμίδες οικοδόμησης (μέσα 14ου αι. π.Χ. - τέλη 13ου αι. π.Χ.). Αυτά που βλέπουμε σήμερα είναι τα επιβλητικά αμυντικά τείχη της τελικής οικοδομικής φάσης που οχυρώνουν 30.000 τ.μ. 

Η ακρόπολη και η πύλη των Λεόντων. Η ακρόπολη έχει κάτοψη σχεδόν τριγωνική και ήταν οχυρωμένη με τα κυκλώπεια τείχη. Η κύρια είσοδός της είναι η περίφημη Πύλη των Λεόντων, σύμβολο εξουσίας και δύναμης των Μυκηναίων ηγεμόνων. Θεωρείται ως το πρώτο παράδειγμα μνημειώδους γλυπτικής που γνωρίζουμε στην Ευρώπη. Κατασκευάστηκε το 1250 π.Χ. και το ανάγλυφο που έδωσε στην πύλη το όνομά της, παριστάνει δύο συμμετρικά αντιμέτωπα λιοντάρια. Είναι μοναδική, αφού αντίστοιχη ανάγλυφη παράσταση δεν έχει βρεθεί στις υπόλοιπες Μυκηναϊκές ακροπόλεις. 

Η υπόγεια δεξαμενή που τροφοδοτούσε με νερό τον οικισμό. Η είσοδός της ήταν μέσα στην τειχισμένη πόλη, χρονολογείται στα τέλη του 13ου αι. και είναι ένα μοναδικό έργο μηχανικής της προϊστορικής εποχής

Η βόρεια πύλη. Ήταν η δεύτερη πύλη του τείχους, ίδιας κατασκευής με την Πύλη των Λεόντων, αλλά μικρότερη. 

Ο Ταφικός Κύκλος Α. Περικλείει έξι μεγάλους λακκοειδείς τάφους και βρέθηκαν στον περίβολο μέσα στην ακρόπολη. Ανακαλύφθηκαν σκελετοί ανδρών, γυναικών και παιδιών. Επίσης, πολλά χρυσά αντικείμενα και άλλα πολύτιμα έργα τέχνης. 

Ανάμεσα στα χρυσά αντικείμενα που ανακάλυψε ο Σλήμαν σε ταφικό θάλαμο του ταφικού περιβόλου, ήταν το λεγόμενο «προσωπείο του Αγαμέμνονα». Είναι η ωραιότερη από τις πέντε χρυσές προσωπίδες που έχουν βρεθεί στον Ταφικό Κύκλο Α και φαίνεται ότι προοριζόταν για ηγεμόνες. Η συγκεκριμένη είναι η μόνη που απεικονίζει γενειοφόρο άνδρα με τόσο έντονη απόδοση των χαρακτηριστικών του προσώπου. Είναι κατασκευασμένη από έλασμα και οι οπές στην περιοχή των αυτιών υποδεικνύουν ότι στερεωνόταν στο πρόσωπο με τη βοήθεια νήματος. Εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών. 

Το θρησκευτικό κέντρο με κτιριακά συγκροτήματα λατρευτικού χαρακτήρα, όπως το Ιερό των Ειδώλων, το Κτίριο των Τοιχογραφιών, η Οικία Τσούντα και η Οικία του Αρχιερέως. Στα κτίρια του θρησκευτικού κέντρου ανακαλύφθηκαν πολλά και σημαντικά κινητά ευρήματα τα οποία θα δείτε στο Αρχαιολογικό Μουσείο των Μυκηνών.

Το ανάκτορο υψώνεται στο πιο ψηλό σημείο της Ακρόπολης. Τα επίσημα διαμερίσματα αποτελούνται από τη μεγάλη αυλή, τον ξενώνα και τον πυρήνα του συγκροτήματος, το μυκηναϊκό μέγαρο. Αυτό χωρίζεται σε τρία μέρη: την αίθουσα, τον πρόδομο και το δόμο, όπου βρισκόταν ο θρόνος του ηγεμόνα και μία κεντρική εστία. Στο ανακτορικό συγκρότημα περιλαμβάνονται και άλλα κτίρια. 

Ο Ταφικός Κύκλος Β. Βρέθηκε το 1951, έξω από την ακρόπολη και πλάι στον θολωτό τάφο της Κλυταιμνήστρας. Είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία που πρόσφεραν στους αρχαιολόγους στοιχεία για την ταφική αρχιτεκτονική και τα ταφικά έθιμα των Μυκηναίων. Αποτελούσε τμήμα του προϊστορικού νεκροταφείου και περιείχε 24 τάφους οι οποίοι περιβάλλονταν από ένα κυκλικό περίβολο. Χρονολογείται γύρω στο 1.650-1.550 π.Χ. περίπου. Μόνο τέσσερις από αυτούς είχαν επιτύμβιες στήλες οι οποίες, μαζί με εκείνες του Ταφικού Κύκλου Α, αποτελούν τα πρώτα δείγματα μνημειώδους γλυπτικής που έχουν ανάγλυφη διακόσμηση. 

Ο «Θησαυρός του Ατρέα» (ή  τάφος του Αγαμέμονα). Είναι ένας από τους μεγαλύτερους και τελειότερους μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους, ο πιο εντυπωσιακός από τους εννέα που ανακαλύφθηκαν. Χρονολογείται μεταξύ του 1350 και του 1250 π.Χ. και χρησιμοποιήθηκε για την ταφή κάποιου σημαντικού μέλους της βασιλικής οικογένειας των Μυκηνών. 

Διαβάστε αναλυτικά. 
*Αποσπάσματα κειμένων προέρχονται και από τον ιστότοπο του Υπουργείου Πολιτισμού. 

Ήξερες ότι

Δείτε πληροφορίες για τις ανασκαφές και τον Ερρίκο Σλήμαν. 

Τηλ.: 27510 76585. Ωράριο λειτουργίας: Απρίλιος 08:00-19: 00, Mάιος-Οκτώβριος: 08:00-20:00.

Οι Μυκήνες απέχουν 140 χλμ. από την Αθήνα και 24 χλμ. από το Ναύπλιο. 

Αξίζει να περπατήσετε στο αρχαίο μονοπάτι που συνέδεε τις Μυκήνες με την Πρόσυμνα. Αφετηρία είναι η είσοδος του αρχαιολογικού χώρου και υπάρχει σήμανση που θα σας κατευθύνει. Σε κάποια σημεία θα περπατάτε πάνω στα ίχνη από το αρχαίο καλντερίμι. Στην πορεία σας θα δείτε το γεφύρι της Δραγονέρας και το Λυκοτρούπι, θα περάσετε από ελαιώνες και στο τελευταίο κομμάτι θα δείτε ερείπια ρωμαϊκών λουτρών κι έναν πύργο από την οχύρωση της Πρόσυμνας που χρονολογείται στους κλασικούς χρόνους.

Οι ανασκαφές στις Μυκήνες

Η ιστορία των ανασκαφών στις Μυκήνες συνδέεται με τον αμφιλεγόμενο Γερμανό επιχειρηματία και ερασιτέχνη αρχαιολόγο Ερρίκο Σλήμαν. Αυτός ήταν που ξεκίνησε την πρώτη ανασκαφή το 1876, βασιζόμενος στα έπη του Ομήρου.

ΟΙ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ

Η ανασκαφή στις Μυκήνες, που ξεκίνησε το 1876, καθώς και αυτή του ανακτορικού κέντρου της Τίρυνθας, λίγο αργότερα, σηματοδοτούν την απαρχή της ανακάλυψης της μυκηναϊκής Πελοποννήσου.

Η περιοχή των Μυκηνών ήταν ήδη ερειπωμένη όταν την επισκέφθηκε ο Παυσανίας το 2ο αι. μ.Χ. Όμως, τα λεγόμενα κυκλώπεια τείχη της ακρόπολης ήταν ορατά στη διάρκεια των αιώνων και προσέλκυαν περιηγητές και αρχαιόφιλους οι οποίο, ωστόσο, δεν δίστασαν να λεηλατήσουν το χώρο κατά τον 18ο  και 19ο  αι. Το 1837, μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας, οι Μυκήνες τέθηκαν υπό την αιγίδα της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, η οποία μέχρι σήμερα πραγματοποιεί έρευνες στο χώρο.

Το 1876 ο Ερρίκος Σλήμαν, ξεκίνησε τη μεγάλη του ανασκαφή που αποκάλυψε τους πέντε τάφους του Ταφικού Κύκλου Α, υπό την επίβλεψη του Π. Σταματάκη, ο οποίος συνέχισε τις εργασίες το διάστημα 1876-1877, φέροντας στο φως τον έκτο τάφο.

Περισσότερες ανασκαφές ανέλαβε ο Α.Wace της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών (1920-23, 1939, 1950-57).  Το θρησκευτικό κέντρο αποκαλύφθηκε από την Βρετανική Σχολή με τον λόρδο W. Taylor και την Αρχαιολογική Εταιρεία με τον Γεώργιο Μυλωνά και τον Σ. Ιακωβίδη το 1959 και το 1969-1974. Ο Μυλωνάς ανακάλυψε τμήματα τοιχογραφιών από την τελευταία φάση των μυκηναϊκών ανακτόρων, μεταξύ των οποίων είναι η περίφημη Μυκηναία (τέλος 13ου αι.π.Χ.). Είναι η καλύτερα διατηρημένη τοιχογραφία της μυκηναϊκής Ελλάδας.

Ευρήματα από τις ανασκαφές των Μυκηνών εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και στο Αρχαιολογικό Μουσείο των Μυκηνών.

Ο ΕΡΡΙΚΟΣ ΣΛΗΜΑΝ

Ο αμφιλεγόμενος Γερμανός επιχειρηματίας και ερασιτέχνης αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν, ήταν λάτρης του Ομήρου και του αρχαίου πολιτισμού της Μεσογείου. Το 1871 στο λόφο του Χισαρλίκ στη ΒΔ Τουρκία ήταν βέβαιος πως βρήκε τα ερείπια της αρχαίας Τροίας -κάτι που ωστόσο έχει αμφισβητηθεί από αρκετούς ερευνητές. Το 1873 ανακάλυψε τον περίφημο «Θησαυρό του Πριάμου» τον οποίο απέδωσε στον μυθικό βασιλιά της Τροίας (χρονολογήθηκε, πάντως, από επιστήμονες 1.000 χρόνια μετά τον Τρωικό πόλεμο). Περιλάμβανε περίπου 9.000 ευρήματα μεγάλης αξίας. Μετά από διάφορες περιπέτειες, μέρος της συλλογής κατέληξε στο Μουσείο Καλών Τεχνών Πούσκιν της Μόσχας.

Ο Σλήμαν αργότερα έκανε τις ανασκαφές στις Μυκήνες και στην Τίρυνθα. Οσο εντυπωσιακή κι αν είναι η χρυσή μάσκα που ανακάλυψε στις Μυκήνες η πεποίθησή του ότι πρόκειται για το προσωπείο του Αγαμέμνονα θεωρήθηκε λανθασμένη.

Ο Σλήμαν έγραψε πολλά βιβλία σχετικά με τις ανασκαφές του. Η διεθνής αναγνώριση για την πρωτοπορία και το μέγεθος του έργου του παραμένει. Εχει κατηγορηθεί, όμως, πως λόγω της απειρίας, της έλλειψης μεθοδολογίας και της βιασύνης του κατέστρεψε πολύτιμα αρχαιολογικά στοιχεία.

Διαβάστε αναλυτικά για τον αρχαιολογικό χώρο των Μυκηνών, καθώς και για τον «τάφο του Αγαμέμνονα» (ή «Θησαυρό του Ατρέα»).

 

O Μυκηναϊκός κόσμος 

Αναπτύχθηκε στον ελληνικό χώρο μεταξύ 1.600-1.100 π.X. και ουσιαστικά αποτέλεσε μια γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης. H ακτινοβολία του έφθασε από τη Mικρά Aσία, την Εγγύς Ανατολή και την Αίγυπτο, ως τη Δ. Μεσόγειο και τη BΔ Ευρώπη.
Θεωρείται ότι οι ελληνόφωνοι Αχαιοί, που ήταν οι φορείς του, εγκαταστάθηκαν στον ελλαδικό χώρο γύρω στο 2.000 π.X. Την απαρχή του Μυκηναϊκού πολιτισμού σηματοδότησε η άνοδος ηγετικών ομάδων πολεμιστών οι οποίοι ανέπτυξαν σχέσεις με τον ήδη προηγμένο Μινωικό πολιτισμό.

Διοικητικά, οικονομικά, στρατιωτικά και θρησκευτικά κέντρα αποτέλεσαν τα ανάκτορα των Mυκηνών, της Tίρυνθας και της Πύλου, καθώς και των Θηβών στη Bοιωτία. Όλα τα περιέβαλλαν τα λεγόμενα «κυκλώπεια τείχη».

Επικεφαλής της κεντρικής διοίκησης ήταν ο Άναξ, που τηρούσε αρχεία πήλινων πινακίδων στη Γραμμική γραφή B, την πρώτη ελληνική γραφή που ήταν προσαρμογή στην ελληνική γλώσσα της μινωικής γραμμικής A. Γύρω από τις ακροπόλεις αναπτύσσονταν οι οργανωμένοι οικισμοί και φτιάχνονταν νεκροταφεία με θαλαμωτούς τάφους. Τα πλούσια ευρήματα από αυτούς κατέδειξαν ότι οι πόλεις ευημερούσαν και τηρούσαν κοινωνική ιεραρχία. Το ανακτορικό σύστημα διοίκησης θεωρείται πως κατέρρευσε στο τέλος του 13ου αι. π.X. -κατά την παράδοση, μετά από τον Tρωικό πόλεμο, που υπήρξε μια κοινή επιχείρηση των Aχαιών ηγεμόνων. Ως αίτια θεωρήθηκαν οι κοινωνικές αναταραχές, η οικονομική εξασθένηση, οι ισχυροί σεισμοί και οι μετακινήσεις των λαών «της ξηράς και της θάλασσας» στη Mεσόγειο, που κατέστρεψαν τα κέντρα της M. Aσίας και της Aνατολής.

*Κείμενα με βάση τον ιστότοπο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. 

Οδηγίες Πρόσβασης Δημοσίων Μεταφορών

Αξίζει να περπατήσετε στο αρχαίο μονοπάτι που συνέδεε τις Μυκήνες με την Πρόσυμνα. Αφετηρία είναι η είσοδος του αρχαιολογικού χώρου και υπάρχει σήμανση που θα σας κατευθύνει. Σε κάποια σημεία θα περπατάτε πάνω στα ίχνη από το αρχαίο καλντερίμι. Στην πορεία σας θα δείτε το γεφύρι της Δραγονέρας και το Λυκοτρούπι, θα περάσετε από ελαιώνες και στο τελευταίο κομμάτι θα δείτε ερείπια ρωμαϊκών λουτρών κι έναν πύργο από την οχύρωση της Πρόσυμνας που χρονολογείται στους κλασικούς χρόνους.

Οδηγίες Πρόσβασης Οδικώς

Οι Μυκήνες απέχουν 140 χλμ. από την Αθήνα και 24 χλμ. από το Ναύπλιο.

Τοποθεσία

Βρείτε τον προορισμό στον παρακάτω διαδραστικό χάρτη.